Op 11 mei 2016, nu alweer méér dan 5 jaar geleden, was mijn zus een van de eerste gasten van Hospice Doevenbos. Ze verbleef er slechts twee dagen. Op 13 mei 2016 is ze er in alle rust overleden. Die twee dagen hebben indruk gemaakt.
Een half jaar later kon ik over die ervaringen vertellen tijdens een soortgelijke herdenkingsbijeenkomst als deze. En sindsdien mag ik elk half jaar terugkomen met een verhaal over wat mijn hart me ingeeft bij het thema van dat moment. Vandaag is ’hart’ het thema, dus dat past mooi.
Het eerste dat dit thema bij me opriep was de uitdrukking ‘hart voor de zaak’. U kent misschien die zin uit de reclame: ‘het waren twee fantastische dagen’?


Het is in de context van de twee dagen van mijn zus in het hospice misschien vreemd dat ik die reclame aanhaal, maar het kwam spontaan in me op. Want toen ik wat verder nadacht over ‘hart voor de zaak’ realiseerde ik me dat ik al die keren dat ik op deze plek stond, nog nooit hardop heb uitgesproken dat ik vind dat de verpleegkundigen en de vrijwilligers van Hospice Doevenbos een enorm groot hart hebben voor hun zaak…

Dat moest mij even van het hart, vooral ook omdat ik de herinneringen van vijf jaar geleden nog steeds in mijn hart bewaar.
En dat brengt me bij de veelzijdige betekenis van ‘hart’ als thema van deze herdenkingsbijeenkomst. Lucie refereerde er in haar woorden al op verschillende manieren aan.
Als je afscheid moet nemen van iemand die je lief is, dan raakt je dat in je hart. Het is een gevoel dat je alleen maar herkent als je het daadwerkelijk hebt meegemaakt. Het ging je aan het hart om je dierbare in de laatste levensfase langzaam te moeten loslaten. Met heel je hart heb je hem of haar in die periode misschien nog wel begeleidt. Mogelijk was je er zelfs bij toen de laatste ademzucht het moment markeerde dat het hart stopte met kloppen.
Met pijn in het hart heb je misschien de laatste woorden gewisseld. En als je die woorden niet meer hebt kunnen wisselen, omdat het afscheid jou en iedereen die achterbleef heeft overvallen, dan benadrukt de gedwongen stilte de pijn in het hart nog eens extra. Met je hoofd kun je het onvermijdelijke nog wel beredeneren, maar je hart beredeneert niet. Je hart voelt.
Om die reden wordt van het hart gezegd, dat daar het gevoel huist. Bij een afscheid zijn dat gevoelens van verdriet. Woorden als ‘hartepijn’, ‘hartzeer’ of ‘hartverscheurend’ proberen dat gevoel te omschrijven maar meestal schieten die woorden te kort. Sommige emoties laten zich nu eenmaal heel moeilijk in woorden vangen.
Want tegelijk is het hart ook de plek waar gevoelens van geluk worden ervaren. Tegenover ‘pijn in het hart’ staat dat het ‘hart kan overstromen van geluk’. Een hart dat op enig moment ‘pijnlijk geraakt wordt’ is in staat om op andere momenten toch weer ‘een sprongetje van blijdschap’ te maken.
Diep in uw hart is er een plek waar de herinneringen aan uw dierbare worden bewaard. Hoe diep u ook in uw hart geraakt was bij zijn of haar afscheid: de herinneringen blijven levend.
Met de hand op mijn hart kan ik u uit eigen ervaring vertellen dat een afscheid pas echt een afscheid is, als er in het hart geen plaats meer is voor herinneringen. Mijn herinneringen aan mijn zus houden haar in leven, ze heeft een plekje in mijn hart, dicht bij mijn vader en moeder.
Ze zijn er niet meer en toch blijven ze bestaan. Elke dag na die ene dag. Bij mij is het vijf jaar en nog veel langer geleden. En ik weet nu: hoe moeilijk het gisteren ook was, vandaag wordt hoe dan ook beter. Gisteren en vandaag: twee fantastische dagen.