Auteur: Geert van den Munckhof

Een verhaal, vlak voor oud (2007) op nieuw (2008)

Muziek zet je aan het denken. Laat je even stil staan. Door min of meer willekeurige momenten uit de top 2000. Bijvoorbeeld Lou Reed’s zoetgevooisde stem: ‘Hey babe… take a walk on the wild side’. Uit 1973 hoor ik. Ik zat toen net op de middelbare school. Brugklas en voor zover ik me kan herinneren helemaal niet bezig met ‘wilde’ dingen. Nu, luisterend naar Lou Reed, krijg ik daar echter wel zin in. Zo gaat dat met geluiden uit het verleden. Mijn ‘wilde kant’ bewandelen, dat zou weer eens wat zijn. Bijna meteen besef ik dat ik wel heel erg vast zit aan mijn eigen veilige kant van alledag. Waar is die wilde kant gebleven? Confronterende gedachte, die me de rest van de dag een beetje bezighoudt.  ’s Avonds hoor ik Crowded House met ‘Into temptation’. Ik luister naar de tekst en denk terug aan het gevoel van vanmorgen. Het zijn toepasselijke regels die ik hoor: …into temptation…the price is to watch it fail…the guilty get no sleep…i should’ve listened to the warning… De wilde kant van het leven. Het groenere gras aan de overkant. Verleidelijk, maar ook onzeker. Want je weet wat je hebt maar niet wat je krijgt. Ik probeer mezelf te overtuigen. Maar toch. De gedachtes zijn er. Elk uur opnieuw gevoed door muziek uit de top 2000. Misschien is dat ook wel goed zo. Tussen hoe het was en hoe het zal worden staat altijd nog het moment van nu. En daarin moet het tenslotte gebeuren, constateer ik moeizaam bemoedigend voor mezelf.

Een harde knal haalt me terug naar de werkelijkheid. Buiten steken jongens hun vuurwerk af. Het is nog licht, maar het gaat om de knallen. De gezichten spreken boekdelen. Ze bewandelen op dit moment duidelijk hun ‘wilde kant’. Elke knal is daar een luidruchtige bevestiging van. En toch. De tas die ze om hebben hangen wordt steeds lichter. Terwijl het buiten wel steeds donkerder wordt. Als het straks 2008 wordt hebben ze niks meer. Gemiste kansen? Of genoten van het moment? Ik houd het op het laatste. De reclame en het nieuws onderbreken mijn overpeinzing. Diezelfde avond het ultieme nadenkliedje. Van Stef Bos: ‘Papa, ik lijk steeds meer op jou’..’De waarheid die je zocht en die je nooit hebt gevonden, ik zoek haar ook, maar tevergeefs’.. en zo zijn er nog meer mooie volzinnen. Knappe tekst. Zou de geschiedenis zich dan toch herhalen?
Het is de muziek die me daarover aan het denken zet. Terwijl het buiten verder knalt, zit ik lekker binnen. Niks wild, maar rustig, op mijn veilige plekje, nadenken over ‘papa’ en ‘the wild side’. Ik pak nog een Grolsch. Zo’n nieuwe groene fles, je weet wel, die anders is dan andere flessen… want je moet wat. Niet dan?

Voor alle kinderen die ‘Geen kind meer’ zijn

Mijn vader zette een voet op de keukenstoel en strikte zijn veter. Ik zag een traan vallen. ‘Moeder is dood’. Ik hoor het hem nog zeggen. En ik zie die traan precies terecht komen op het ene uiteinde van de veter die hij in zijn hand houdt.

Ik voel de schrik opnieuw en de onwerkelijkheid van de situatie, nu ik er aan terugdenk. ‘De dag waarop je moeder sterft’ zingt Karin Bloemen… Ik weet het nog. Het was 9 mei 1978. Twee dagen na mijn achttiende verjaardag. Door het keukenraam had ik mijn vader zien terugkomen op zijn brommer. Terug van een bezoek aan mijn moeder die opgenomen was, herstellende van een hernieuwd opgekomen psychose en manische depressiviteit.

‘Maar hoe’… was het enige dat ik kon uitbrengen. Opnieuw druppelde er een traan en zag ik dat mijn vader zijn zakdoek pakte. ‘Nee…’ probeerde ik nog, maar stopte. Dood? Heel langzaam zakte die mededeling naar de rest van mijn lichaam, een soort verdoving achterlatend in mijn hoofd.

In een waas liep ik de woonkamer in, waar een paar van mijn broers en zussen naar de tv zaten te kijken. ‘Moeder is dood’ herhaalde ik de woorden van mijn vader. Andere woorden waren er op dat moment niet. Op de gezichten zag ik dezelfde geschrokken verwondering als die ik zelf voelde. Mijn vriend, die op bezoek was, zie ik nog wit wegtrekken. In stilte liep hij met me mee naar de keuken, waar mijn vader nog steeds met zijn veters bezig was. Natte veters strikken slecht.

De eerste condoleance was een feit. En zo volgden er nog veel meer. Een longembolie had een einde gemaakt aan haar leven. In een fase dat er weer lichte hoop was ontstaan voor herstel. Hoe vaak hadden we haar als kind al niet moeten missen. In overspannen toestand, vaak via een verplichte opname, uit huis geplaatst. Mijn vader die haar dan ging bezoeken. En op dagen dat hij niet kon, gingen wij.

Ik ben er vaak geweest. Jaren eerder al. Altijd de spanning voelend naarmate ik dichter bij het paviljoen kwam. Kijken naar de ogen van de verpleegster, die de grote houten deur open deed. Hopend op haar eerste woorden. ‘Het gaat goed, ze is in de woonkamer’. Maar evenzo vaak was er een andere openingszin, die de spanning alleen maar deed toenemen. ‘Het gaat niet zo goed, ze is op haar eigen kamer’.

Omdat ik mijn vader beloofd had om haar de druiven te geven, die ik in een plastic zak had meegenomen, ging ik schoorvoetend de koud stenen trap op naar boven. En daar lag ze. Op haar bed. Onder een spanband. Of ze me herkende weet ik niet. De druiven wel. Die at ze met overgave op. Tot het moment dat ook die druiven niet meer pasten in haar beeld van de werkelijkheid.

Het was de realiteit van de psychose, die ik daar aanschouwde. Voor altijd op mijn netvlies gebrand. Een beeld dat ik thuis in allerlei facetten bij herhaling aanschouwd had. Een onwerkelijke werkelijkheid. Net als ‘moeder is dood’…

Nu, jaren later, besef ik dat de tekst ‘je bent allang geen kind meer’ bij uitstek van toepassing is op onze gezinssituatie van toen. Prachtig verwoord door Karin Bloemen.Voor alle kinderen die geen kind meer zijn. Sterkte.

Lied van Karin Bloemen