Duizend levens

‘Ik had wel duizend levens en ik nam er maar één.’ Een dichtregel van Cees Nooteboom, waar mijn oog op valt. Een regel om te bewaren, vind ik, omdat de zin me aan het denken zet. Er zit wat confronterends in. Een soort knieval voor de veel te schaars bemeten tijd die eenieder in een mensenleven gegund is. Een zelf-opgelegde beperking, lijkt het, die je machteloos maakt. In de dubbele zin van het woord. Kiezen omdat je geen keuze hebt. Eén voor één tik ik de woorden in. Een nieuwe notitie, waarbij het voelt alsof er na elk woord een leven aan me voorbij trekt.

Een ongeleefd leven. Een onvolledig geleefd leven. Een te weinig ingeleefd leven. Een te beleefd leven misschien? Combinaties van die vier? De zin intrigeert me. De massaliteit van de keuzes en er dan maar één nemen. Er 999 laten liggen, zogezegd. Het voelt als verspilling. En het roept de vraag op of dat éne leven dat je gekozen hebt niet een verkeerde keuze is. Zou Cees het ook zo bedoeld hebben? Of moet je het heel anders lezen? Als uit een soort bescheidenheid van een grote schaal bonbons er maar één nemen? Kijk mij eens welgemanierd zijn en beheerst. Zou kunnen. Maar toch…

Hoeveel ‘levens’ had ik? Wanneer waren mijn ‘keuze’-momenten? Waren het er duizend? Er zijn er veel te bedenken. Momenten in mijn leven die bepalend kunnen zijn geweest. Er schieten allerlei beelden door mijn hoofd. Van heel vroeg in mijn leven meegemaakte gebeurtenissen, van latere momenten, doorlopend tot aan de dag van vandaag. Het zijn doorleefde momenten, die misschien wel om die reden nog steeds zichtbaar zijn aan de binnenkant van mijn ogen.

Dan zie ik de vijfjarige kleuter die naar huis wil omdat het gevoel van onbehagen over de thuissituatie hem parten speelt. Ik zie de eerste klasser die voor een volle kerk mag voorlezen bij zijn eerste communie. De zesde klasser die onwetend in mooie krulletters opschrijft dat hij naar de HAVO gaat, maar pas als brugklasser de wereld open ziet gaan en VWO-er wordt. De schoorvoetende tiener die in psychiatrisch centrum ‘St. Anna’ zijn moeder bezoekt. De huilende 18-jarige die afscheid van haar neemt in een koud mortuarium.

Ik zie de examenkandidaat, een jaar later, die dan wél slaagt maar geen idee heeft voor een vervolgstudie. De dienstplichtig militair in Amersfoort die zijn opleiding krijgt tot radarist. De kantoorklerk in Seedorf die op die manier een volledig nutteloze radar-opleiding min of meer zinnig invult . De vrijwilliger bij het Kindervakantiewerk Horst, die ook hoofdleider werd om in aanmerking te komen voor buitengewoon verlof. De korporaal die langer diende omdat hij nog steeds niet wist wat hij na z’n dienststijd wilde gaan studeren. De reiziger naar Griekenland die in drie maanden opgespaard verlof de tijd opvulde tussen diensttijd en begin studie.

Ik zie de student Logopedie, die eerst bij zijn oudste zus introk, maar later in Eindhoven op kamers ging. De logopedist, die in Hoogeveen bij de GGD Zuid-West Drenthe ging werken. De huurder van een 1-persoonsappartement in een flat aan de Helios die een jaar later samen met zijn vriendin op de Antares in een groter flatje trok. De bruidegom, die in 1991 met zijn vriendin trouwde, drie dagen feest had, en daarna gehuurd boven de Zeeman woonde. De vader van een dochter, die het eerste jaar alleen maar stil was als ze bewogen werd. De huiseigenaar die in de tuin van zijn nieuwe woning ’s zomers maximaal van één tot vijf de zon zag.

Ik zie de werknemer die weer een studie oppakte, om zijn kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. De vader van een tweede kind, een zoon, wiens geboorte de moeder vier dagen op de intensive care deed belanden. De directeur van de eenmanszaak in grafische communicatie die elke opdracht een nieuwe uitdaging vond. De spreker die bij verschillende gelegenheden mocht verwoorden wat anderen bezighield. De orgelspeler die zijn jarenlange wens vervuld zag en een draai kon geven aan zijn hobby. De vijftigjarige die terugkijkend steeds kritischer vooruitkeek en zichzelf steeds vaker tegenkwam. De schrijver die de emoties van alledag bij herhaling probeerde te verwoorden.

Verhalen over het leven. En over de momenten in de tijd van het leven. Duizend levens? Ja. Ook ik nam er steeds maar één. Niet uit bescheidenheid of beheersing. Niet uit machteloosheid. Nee hoor. Ik nam er steeds één, maar dat télkens weer. Elk moment opnieuw. Omdat het niet anders kon. En ik zou het zo weer doen. Omdat het niet anders kan. Omdat ik dóórleef. Een leven lang. Met jou. Een leven uit duizenden…