Kerst en nieuwjaar vallen gunstig dit jaar. Vrije dagen rijgen zich als vanzelfsprekend aan elkaar. Bijna niemand weet nog welke dag het precies is en alleen de top 2000 brengt dan uitsluitsel. Nr. 1341? Honesty van Billy Joël! Prima. Dan is het zaterdag 27 december, kwart voor twee. En zo sukkelen we lekker door tot aan Hotel California van de Eagles, op 31 december om vijf voor twaalf.
Gek, dat al voor de zoveelste keer een vijftal nummers de top 2000 blijft bepalen. Als de top 2000 echt door inbreng van de luisteraars tot stand komt, dan vraag je je toch af hoe het met de veranderingszin van al die mensen gesteld is. Een record aantal stemmers dit jaar, volgens de top 2000-site van NPO Radio 2. Nooit eerder ook stemden er zoveel jongeren tussen de 15 en de 25 jaar. En één derde van het totale aantal stemmers geeft aan voor het éérst te hebben gestemd.
En toch, gewoon stuivertje wisselen tussen Hotel California, Bohemian Rapsody, Stairway to Heaven, Child in Time en Avond van Boudewijn de Groot. Opnieuw de eerste vijf plaatsen. Blijkbaar zijn we een heel behoudend volkje, dat niet graag echt verandert. Een plaatsje opschuiven, oké, maar veel drastischer moet het niet worden. Lekker laten zoals het was. Van de ene kant een geruststellende gedachte, maar van de andere kant ook wel ‘n wat verontrustende constatering.
Vooropgesteld dat de eenduidige muziekkeuze van een land niet meteen overeen hoeft te komen met andere nationale sentimenten, vraag ik me toch af of er geen overeenkomsten zijn in de onderliggende motieven. Had de Pietendiscussie bijvoorbeeld ook niet vooral te maken met de onwil om te veranderen? Was ons nationaal applaus op de viaducten voor de zwarte limousines een teken van respect of van domweg doen wat de meerderheid deed? En zouden alle 800.000 bezoekers aan het Glazen Huis in Haarlem het goede antwoord kunnen geven op de vraag waar het geld voor werd ingezameld?
Op de valreep van het oude jaar bekruipt me het gevoel dat we het vooral met z’n állen allemaal heel goed lijken te weten, maar dat we individueel toch een beetje de weg kwijt zijn. Wat vinden we er zélf van? Kunnen we los komen van wat anderen vinden dat we moeten vinden? Heffen we bijvoorbeeld, uit principe, ons Facebook-account op? Of maken we er in 2015 nog eentje bij voor-wie weet- extra gratis reclame voor onszelf?
Waar deden we het ook al weer voor? En met het oog op het nieuwe jaar dat er aan staat te komen, de vraag anders geformuleerd: Waar gaan we het voor doen? Daar een antwoord op vinden is de komende dagen de uitdaging. Tenminste voor hen die rond deze tijd een poging wagen om goede voornemens te formuleren. Misschien kunnen deze mensen iets met de leefregels die René Gude, de denker des vaderland, onlangs met ons deelde? Het waren er tien, die ik graag kort met u wil doornemen.
1. Ga vooral te rade bij anderen.
2. Niet meer twijfelen dan nodig is, je leert er verder niks van.
3. Blijf in de buurt van je kinderen.
4. Streef naar ruimdenkendheid. Daar kun je jezelf in trainen.
5. Maak ruzie, niet als doel, maar als middel. Dan ben je in ieder geval geïnteresseerd.
6. Wees trouw.
7. Het heeft niet zoveel zin uit pure trouwerigheid je hele leven bij iemand te blijven die niet bij je past. Dan ben je wel trouw aan die ander, maar niet aan jezelf.
8. Mensen die te kritisch zijn tegenover zichzelf, moeten milder worden.
9. Denk niet, na een doodstijding, dat je de gewone beslommeringen van het leven dat je voerde ineens achter je zou moeten laten. Al dat kibbelen en die zorgen, dat wás je leven. Door dat achter je te willen laten verklaar je je leven als waardeloos. En dat moet je niet doen.
En tenslotte,
10. Neem steeds de tijd om terug te kijken naar wat je hebt gedaan en doe dat met een zekere mildheid.
René Gude is filosoof en heeft niet zo lang meer te leven. Vorige week kwamen deze tien leefregels bijna terloops aan de orde in een interview in de Volkskrant. Zo achter elkaar opgelezen lijkt er een wat willekeurig verband in te zitten, maar los van elkaar bezien hebben ze ieder voor zich nogal wat impact en diepgang. Zeker in de levensfase waarin René Gude zich bevindt. Uit de indrukwekkende reeks van tien, kies ik er zelf voor het komende jaar drie uit. Te rade gaan bij anderen, streven naar ruimdenkendheid en terugkijken in mildheid.
Met deze drie als basis hoop ik in 2015 antwoorden te vinden op de vragen die ik me zojuist nog stelde. Altijd dezelfde top vijf? Anderen eens vragen wat zij daarvan vinden. Wel of geen zwarte Pieten? Van mij mogen ze in alle kleuren. Applaus voor hen die gestorven zijn? Zou niet mijn keus zijn, maar die het wél respectvol vinden, moeten het niet laten. Het Glazen Huis bezoeken? Waarom naar Haarlem tussen 800.000 onbekenden, als je in Horst tussen 100 kennissen kunt staan? Facebook-account opheffen? Ik wacht de eerste reclame waarin mijn foto wordt gebruikt nog even af en neem de tijd om dan te beslissen wat ik met mijn account ga doen. Ondertussen kijk ik terug in mildheid naar 2014. Laat het nieuwe jaar maar komen. Op de radio zingen de Rolling Stones ‘It’s all over now’. Toepasselijk. Ze staan op nr. 1325. En op nog 29 andere plaatsen in de top 2000 van dit jaar. Veel te veel voor in één top 5. Dus waar heb ik het eigenlijk over? Volgend jaar stem ik op Mark Lotterman. ‘It ain’t only sorrow’. Van mij mag die op één!
Ik denk heel even na over dat getal en meteen associeer ik het met ons jaar van trouwen. 1991. Het jaartal staat in onze trouwring. Met een beetje fantasie twee keer zelfs: 1991991. 19 september 1991. In de verkorte notatiewijze is het getal van voor naar achter en van achter naar voor te lezen. Dat vonden we toen leuk. En 26 jaar later eigenlijk nog wel, merk ik.
Geert van den Munckhof 