kunst – Geert van den Munckhof

De presentatoren van het radioprogramma ‘Wiekendproat’ hebben hun reces er op zitten. Voor Chrit, Jos en Robert begint een nieuwe periode van wekelijks op zaterdag twee uur live radio verzorgen. Respect voor hun inzet en creativiteit. Een keer in de maand mag ik bij hen aanschuiven om mijn column voor alle luisteraars de regionale ether in te slingeren. De eerste zaterdag van de maand hebben we daarvoor afgesproken. Vandaag dus weer, de eerste na het reces.

Net als in de vorige periode wil ik steeds een actuele column brengen, die geënt is op het nieuws van vandaag of van een paar dagen eerder. Dus ook vandaag redelijk op tijd opgestaan met de bedoeling om de Limburger door te spitten op opvallende zaken. Beneden aangekomen zag ik dat de Limburger in gebruik was. Mees was bezig een paginagrote zweedse puzzel in te vullen. Dat hebben we toen samen gedaan, terwijl ik tegelijkertijd mijn bakje cornflakes met melk leeg lepelde. Het nieuws moest even wachten.

Niet lang daarna kon ik de krant wel doorpluizen. Dat was vanochtend om pakweg 10.00 uur. En nu, zo’n drie uur later, zit ik op een heerlijk buitenplekje mijn geheugen te pijnigen wat ik nou eigenlijk in die krant ben tegengekomen. Niets schiet mij te binnen, wat kan betekenen dat er ook niets memorabels in de krant stond. In deze komkommertijd geen ondenkbare situatie. Wat me nu ineens wel te binnen schiet is een kort berichtje dat Dijsselbloem naast de IMF-topbaan gegrepen heeft. Och erm. Na Timmermans weer een deuk in het nederlandse zelfvertrouwen.

Ik weet niet welke voordelen het voor Nederland zou hebben gehad als Dijsselbloem die topfunctie wel had gekregen. Daarvoor ben ik te weinig thuis in de financieel-economische wereld. Ook het onlangs afgeketste voorzitterschap van Timmermans heeft me niet echt slapeloze nachten bezorgd, maar ook dat kan zijn omdat ik te weinig weet van de Europese belangen voor Nieuwstraat 5. Die Europese invloed op mijn woonadres zal er namelijk best wel zijn, maar zoals gezegd, daar weet -en dus merk- ik weinig van.

Waar ik wel wat van gemerkt heb, afgelopen week, is de consternatie rondom het Horster Hundje. Wel beschadigd, niet beschadigd. Wel zittend plassend of niet zittend plassend. Wel een Horster versje of niet een Horster versje. Wel een handtekening onder een petitie of geen handtekening. Wel draagvlak of geen draagvlak. Wel of geen gemeenschapsgeld. Wel naar de kritische inwoners geluisterd of niet naar de kritische inwoners geluisterd. Afgelopen dinsdag heeft Daan de Hulster van de Limburger er zelfs een heel artikel in de krant aan gewijd.

‘Veel dorpelingen hebben emotionele band met beeld’ kopte de krant. Nou ben ik ook dorpeling, maar ik herken die emotie bij mezelf niet zo. Waar ik wel van geniet, als ik er aan voorbij loop, is het plezier van jonge kinderen die er omheen dansen en zich vermaken met waterpret. Ik meen gelezen te hebben dat de drie genomineerde nieuwe hundjes alledrie dat waterplezier in stand houden. Dus van mij mag het allemaal doorgaan zoals het anderhalf jaar geleden blijkbaar gepland is.

Ik hoop dat Suzanne Duijf, Roel Sanders en Bodhi Raedts niet ontmoedigd raken door alle perikelen rondom het Hundje. Zij hebben te goeder trouw en met veel inzet mooie alternatieven voor het huidige hundje bedacht, toen er nog niemand van de andere dorpelingen er emotionele banden mee had. Vooral het ontwerp van Bodhi spreekt me aan. Alleen al omdat het ontstaan is uit heel veel creativiteit van een aantal kinderen samen. Ze bedachten zelfs acht varianten, waarvan er tot hun grote vreugde één, namelijk Bodhi’s hondje, bij de drie genomineerden hoort.

Het actiecomite ‘Behoud het hundje’ en de werkgroep ‘Vervang het hundje’ gaan over een paar weken met elkaar in gesprek. Ik denk niet dat ze er samen uit gaan komen, gezien de verhardende standpunten op social media. Hoe goed de initiatiefnemers ook proberen om de toon van de discussie netjes te houden, het riool dat Facebook heet laat zich niet sluiten. Daar is helaas lang niet alles goud wat er blinkt. Het hundje van Bodhi wel. Dat wordt helemaal van goud als het aan hem ligt. ‘Kostbaar, maar toch mag iedereen er straks aan zitten’, lees ik in de krant. Mijn stem heeft ie. Maar die hadden Timmermans en Dijsselbloem ook. Dus of dat helpt…

Gisteren kreeg ik een mail van C.E.M. v.d. Linden. ‘Eindelijk klaar…’ stond in de onderwerpregel. Ik had niet meteen door wie het was en waar het over ging, maar na het openen van de mail werd het me heel snel duidelijk. Het was Karin van der Linden, de kunstenares waarvan ik iets meer dan een jaar geleden de opening van haar expositie in de Kantfabriek mocht verzorgen. Bij die gelegenheid had ik een gedicht op orgelmuziek voorbereid over haar en haar werk. Een vrije interpretatie naar aanleiding van een bezoek aan de ingerichte expositieruimte, een paar dagen voor de officiële opening. Ik kende Karin toen nog niet, maar haar werk raakte me. In het gedicht heb ik dat gevoel proberen te vangen.

Wat me in haar werk zo aansprak, waren de verweven herinneringen die ze zeer gedetailleerd bij, in, met en door elkaar had verwerkt. Foto’s van vroeger, kleine attributen, dagelijkse dingen, stof en draad. Garen heet dat geloof ik, in borduurtermen. Want de borduurtechniek was, voorzover ik daar verstand van heb, tot in de perfectie doorgevoerd en dienstbaar aan de boodschap die eenieder in haar werkstukken mocht lezen en zien. Háár boodschap, maar door eigen interpretatie ook de onuitgesproken boodschap en de herinnering van iedereen die het werk bewonderde.

Na de opening vroeg Karin me of ze mijn gedicht mocht gebruiken voor een nog te maken kunstwerk. Niet alleen had haar werk míj geraakt, mijn gedicht had blijkbaar hetzelfde effect op haar gehad. Ik had een snaar geraakt die haar weer inspireerde tot het maken van een vervolg daarop, vertelde ze me toen. Dat was op zondag 15 januari 2017. Na die tijd kreeg ik af en toe wat foto’s van de vorderingen van het werk, maar gisteren dus de mail. ‘Eindelijk af…’, schreef ze, en behalve een korte uitleg in de bijlage ook een eerste serie foto’s van het nieuwe werk. Heel apart en eervol om mijn eigen gedicht letterlijk en prominent verweven te zien in een prachtig nieuw werkstuk. Vanochtend heb ik haar een bedankmail gestuurd en haar gevraagd of ik de foto’s mocht gebruiken voor mijn blog.

Verweven herinneringen. Onder het hardlopen vanochtend dacht ik na over de kracht van haar werk en waarom het toen al -en gisteren weer- zoveel indruk op me had gemaakt. Een uur later thuis, zag ik een nieuwe mail van haar, met haar antwoord dat ik ‘uiteraard de foto’s mocht gebruiken’. ‘Ben op mijn beurt weer vereerd’ schreef ze, ‘dat je het op de radio en je blog vermeldt’. Verweven herinneringen. Nog een paar foto’s stuurde ze, van details van het werkstuk. Meteen zat ik weer in het gevoel van een jaar geleden. Een soortgelijk gevoel dat ik gisteren ook al had. Niet alleen vanwege het nieuwe werkstuk, maar ook vanwege het afscheid van een goede vriend tijdens een crematiedienst ’s middags, waarin op een mooie manier luchtigheid met verdriet samenkwam.

De verhalen die er werden verteld, haalden herinneringen op aan hoe hij was. Elementen uit die verhalen overlapten elkaar en lieten duidelijk de karaktertrekken zien van de persoon die vanaf dat moment vooral in de herinnering verder zou leven. Het spontane verhaal van zijn zoon over zijn vader, de indrukwekkende ode van zijn zus aan haar broer, de herinneringen van zijn collega en vriend aan hem als collega en vriend, zijn jongste schoonzus over haar schoonbroer, die na het overlijden van haar eigen vader ook een soort van vaderfiguur voor haar werd. Al die verhalen waren een optelsom van verschillende levenslijnen, verweven om hem, als een soort van middelpunt.

Lijnen, als draden verweven. Elkaar versterkend, benadrukkend en samen een geheel vormend. Gisteren ging het om hem. Morgen om iemand anders en tot die tijd zien wij wat er zich daartussen voltrekt. Als je het wil zien tenminste. Karin ziet die dingen is mijn stellige indruk. Haar herinneringen vormen sfeerbeelden, waarin mijn herinneringen naadloos passen. Het hart in haar nieuwe werk klopt in mij, de lucht in de geborduurde longen is mijn adem. Omdat haar verhaal ook mijn verhaal is en tegelijk het verhaal van iedereen die het wil zien. Verhalen zoals ze gisteren zijn verteld, morgen worden verteld en altijd verteld zullen blijven worden. Verweven herinneringen. Met dank aan Karin. En aan Lou. En met dank aan de herinneringen aan iedereen die er niet meer is. Maar vooral bedoeld voor diegenen die er nog zijn.

Deze blog ‘live’ terughoren? Dat kan hieronder. Voorafgegaan door ‘Back it up’ van Caro Emerald (tot 5:02) en afgesloten door ‘Zomaar onverwacht’ (start op 10:09) van Gerard van Maasakkers (Tekst en zang) en Egbert Derix (muziek)