Aylan

Peter Vandermeersch, de hoofdredacteur van de NRC, zat bij ‘De wereld draait door’. Hij vertelde waarom zijn krant als een van de eersten de foto van de verdronken peuter wél had geplaatst. Van zijn verhaal bleef vooral het woord ‘iconisch’ hangen. En zijn uitleg dat deze keer de foto niet megagroot op de website en de krant was gekomen, maar in een serie van drie. Eerst het dode ventje en daarna twee foto’s waarop een hulpverlener op het strand van Bodrum het jongetje zorgvuldig oppakte en wegdroeg. Het dode ventje zou zomaar een icoon kunnen worden, vertelde Peter. Net als het napalmmeisje van Vietnam, vulde Mathijs aan..

Er is eigenlijk maar één reden, vertelde Peter Vanmeersch, om de beelden wél te publiceren. Niet vanwege de nieuwswaarde, want er waren al meer migrantenkinderen verdronken. De reden was ook niet om de lezers van de ernst van het drama op de hoogte te brengen. Want van die ernst waren de lezers wel doordrongen. Wat de reden wel was? Omdat je in de foto van het jongetje en de hulpeloze hulpverlener het hele verhaal van het vluchtelingendrama kon herkennen. Klaar. Beeld en duizend woorden. Zoiets.

Mathijs knikte ernstig en de foto’s van de driejarige Aylan Kurdi werden nog een keer op de achtergrond in beeld gebracht. Samen met de hulpeloze hulpverlener, die niets anders kon doen dan het lijkje oprapen en wegdragen. En daarvoor stond de fotograaf, die niets anders kon doen dan de foto’s maken. En achter de fotograaf stond waarschijnlijk publiek, dat ook niets anders kon doen dan toekijken. En achter dat publiek stonden de mensen van Bodrum, die al vaker mensen op hun strand hadden zien aanspoelen. Maar wat konden ze er aan doen?

En achter al die inwoners van Bodrum stonden de mensen in Turkije, die werkzaam waren in alle hotels aan de Middelandse zee. Ook zij konden niets doen. En achter al die mensen die daar werkten stonden alle hotelgasten, die één, twee of drie weken genoten van de nazomerse temperaturen in het buitenland. Zij konden niks doen want ze waren tenslotte op vakantie. En achter al die vakantiegangers stond het thuisfront. Ook in Nederland, waar men zo nu en dan beeldcontact maakte via Facetime. Zij konden niks doen want ze moesten op hun huizen letten.

En in die huizen keken ze naar de televisie of ze surften op internet. Ze zagen ‘De Wereld draait door’ of lazen de NRC-Next op de iPad. En ze verwonderden zich even waarom daar nu drie kleine foto’s te zien waren, waar er normaal toch altijd één stond die helemaal beeldvullend was. En ze lazen het commentaar van de hoofdredacteur die uitlegde dat de redactie vond dat ze dat zo móesten doen. Maar dat ze daar wel een paar uur over hadden gesproken, met tranen in de ogen, voordat ze tot publicatie overgingen.

En daarachter stond weer de redactie van ‘De wereld draait door’. Zij kon niets anders doen dan de hoofdredacteur diezelfde avond nog uitnodigen. Samen met Hanna Verboom, die haar zolder aan het verven was en nu een douche liet plaatsen, zodat zij straks een vluchteling onderdak kon bieden. En daar zaten nóg duizenden vluchtelingen op te wachten. Er er zouden er nog véél meer komen. Vluchtend voor onthoofdingen en moord.

En achter die onthoofdingen stonden ook mensen die vertelden dat ze niet anders konden. Omdat ze achter hun overtuiging stonden dat het ánders moest. Desnoods met onthoofdingen. En daar maakten ze foto’s van. En videobeelden. En die kwamen ook bij ‘De wereld draait door’. Of in de krant, nadat er lang over gepraat was, en ook toen waarschijnlijk met tranen in de ogen. Net als bij een verdronken ventje van drie. Aylan Kurdi. Tranen in de ogen. Allemaal omdat we niet anders kunnen. Of… misschien toch?