Ergens op internet kom ik het tegen. Een definitie van ‘sterre uur’ die niet uit de wiskunde of astronomie afkomstig is. Je spreekt in figuurlijke zin van een ‘sterre uur’ wanneer alles op onherhaalbare wijze samenwerkt en er iets unieks ontstaat. Het themawoord voor het Kwartaalcafé is ‘sterre uur’ of ‘sternstunde’ en heeft alle potentie in zich om een mooi verhaal op te leveren.
Het ligt voor de hand om op zoek te gaan naar een moment in het leven waarop alles op onherhaalbare wijze heeft samengewerkt en tot iets unieks heeft geleid. Of, naar de toekomst kijkend, gáát samenwerken om tot iets unieks te leiden. Of… op dit moment, terwijl ik dit voorlees, aan de gang is om tot iets unieks te leiden…
Nee, dat is misschien wat te arrogant en zelfingenomen. Dit verhaal duurt sowieso geen uur, en als ik wil lees ik het twee keer achter elkaar voor, dus van ‘onherhaalbaar’ kun je niet echt spreken. Zo is ‘sterre uur’ niet bedoeld, denk ik. Maar hoe dan wel? En gaat het wel over een uur ‘as we know it’? Over de lengte van dat uur wordt in de figuurlijke definitie namelijk niet gesproken.
Gelukkig zijn daar de wiskunde en de astronomie weer heel expliciet in: Een sterre uur blijkt iets korter dan een zonne uur. Met een precisie van 7 cijfers achter de komma, is dat verschil iets minder dan drie duizendste. Hm…. Is het jullie ook opgevallen dat maandag, 30 juni, één seconde langer heeft geduurd dan normaal? Om 23:59:59 volgde op de atoomklok niet 0:00:00, maar 23:59:60 en toen pas 0:00:00. Een schrikkelseconde noemen ze dat.
Dat was dus, vergeef me de woordspeling, even schrikkelen. Je staat er niet dagelijks bij stil, en gelukkig hoeft dat ook niet, want het is sinds 1972 nog maar 25 keer gebeurd. Gemiddeld ongeveer eenmaal per 18 maanden. Vanaf 1998 is de aarde blijkbaar wat langzamer gaan draaien, waardoor schrikkelseconden sindsdien zeldzamer zijn geworden. Maandag was er echter toch weer in een keer zo’n seconde. En daar schrikkel je dan toch even van. Ik wel tenminste.
Of schrikkelen wel bestaat? Ja zeker! Op internet in ieder geval wel. ‘Nalaten’, ‘overslaan’ en ‘verzuimen’ geeft men mij als verklaringen. Of deze. ‘Hikken’ in het normale ritme. En als werkwoord betekent het zowel ‘iets overslaan’ als ook ‘iets toevoegen’.
Maar dit alles geheel terzijde. Het ging mij even over de lengte van een ‘sterre uur’, wanneer je dat woord in figuurlijke zin gebruikt. In dat geval heb je volgens mij niks met de reguliere tijd te maken. Dus de vraag blijft wat mijn ‘sterre uur’ is geweest, gaat worden of misschien wel is. Een keus uit drie. En ik moet er één kiezen, want anders is het resultaat niet uniek te noemen en dus per definitie al geen ‘sterre uur’.
Poeh, en dan wordt het filosofisch. Want als ik daar wat langer over nadenk, dan kan mijn ‘sterre uur’ eigenlijk alleen maar in de toekomst liggen. Sterker nog, eigenlijk alleen maar aan het einde van mijn toekomst. Alles wat dáárvoor ligt, op dit moment gebeurt of in het verleden heeft plaatsgevonden kan om twee reden geen ‘sterre uur’ zijn. Eén, omdat je het unieke ervan niet kunt aantonen. In de toekomst kan er namelijk altijd iets nog uniekers ontstaan. En twee, vergelijkbaar met één, kun je iets ‘onherhaalbaar’ noemen, als je nog alle tijd hebt om het eventueel opnieuw te doen of weer mee te maken? Nee toch?
Het is een beetje een sombere wending aan mijn verhaal, die constatering dat mijn ‘sterre uur’ het uur van mijn dood is. Dit verhaal had toch de potentie om heel mooi te worden? Dus wat nu? Terug naar de definitie en die onwaar verklaren is misschien een oplossing? Of moet ik terugvallen op het geloof en op de belofte van een eeuwig leven in het hiernamaals? In dat geval kan ik nog oneindig veel ‘sterre uren’ meemaken. Bij dat geloof hoorde ook een versje, waarvan het laatste deel van één regel voor mij nu ineens een hele andere lading krijgt: ‘Bid voor ons, zondaars, nu en in het uur van onze dood…’.
Als een jong kind wees wordt, dan wordt vaak de beeldspraak gebruikt dat mama of papa een sterretje aan de hemel is geworden. Een troostrijke gedachte waar menig verdrietig uur mee gevuld is. Ook dat zou je een ‘sterre uur’ kunnen noemen. Alles heeft op onherhaalbare wijze samengewerkt en tot iets unieks geleid. Hoe droef ook. De definitie is nog steeds van toepassing. Als dat ook voor mijn redenering geldt, dan hoop ik desondanks toch dat mijn ‘sterre uur’ nog heel ver weg ligt.
Tot die tijd zal ik vaak naar de sterren blijven kijken. Steeds op zoek naar die ene, die het meeste licht geeft. Vaak zie ik dan ook nog een tweede die helder blinkt. ‘Wees gegroet’, denk ik dan. Wees gegroet. Ik knipoog naar de maan en geniet het eerste kwartier vol van ieder moment. Het laatste kwartier zakt dat gevoel mogelijk wat weg, maar niet getreurd. Met een beetje geluk duurt dat uur een schrikkelseconde langer. Je weet het nooit. In het hele korte zit ook oneindigheid. Op zulke mooie momenten draait de aarde gewoon even iets langzamer. Slaat even over en voegt meteen iets toe. Schrikkelen, dus eigenlijk. Mooi toch?
Geert van den Munckhof 