Tag: melancholie

Eindejaarsblues…

De laatste dag van 2023. Net als andere keren, vlak voor jaarwisselingen, huist er in mij een onbestemd gevoel. Een mix van nostalgie en melancholie. Emoties die op elkaar lijken maar waarvan de definities die ik er even van op zoek, me aan het denken zetten. Mijn zoekterm ‘verschil melancholie en nostalgie’ brengt me op de site verkenjegeest.com. Daar wordt nostalgie gedefinieerd als ‘een verlangen naar iets dat je gelukkig maakte’. Melancholie als ‘een gevoel van peinzend verdriet, meestal zonder duidelijke oorzaak’. Mooie omschrijvingen vind ik. Op de site worden de termen verder uitgelegd.

Gelukkig verlangen en peinzend verdriet. Poëtisch bijna. Geluk en verdriet lees ik er in terug. Een contrast, net als oud en nieuw. Verleden en toekomst. Of regelmaat en chaos. Leven en dood. Het zijn tegenstellingen die bij elkaar horen. Het houdt me bezig, merk ik. Aangewakkerd door het besef dat ik al een groot aantal jaren dingen doe, die ik steeds minder vanzelfsprekend lijk te gaan vinden. Zeker in deze tijd van het jaar. En dat komt met grote waarschijnlijkheid door de jaren zelf. Het is niet verkeerd, denk ik, om je met een zekere regelmaat af te vragen waar je nou precies mee bezig bent. En als mogelijk vervolg daarop na te denken of je dat wil blijven doen, of dat je misschien toe bent aan wat anders.

Morgen is de laatste dag van 2023. Overmorgen zitten we in 2024. Op 1 januari 2024 om 12.00 uur mag ik opnieuw een grote groep mensen het water van de Kasteelse Bossen inpraten. De huidige organisatie van de Nieuwjaarsduik schat dat er tussen de 200 en 250 mensen komen duiken, lees ik in een artikel op social media. De organisatie is sinds dit jaar in handen van een nieuwe groep vrijwilligers. Ze hebben me gevraagd of ik de sprekersrol weer op me wil nemen. Ik heb toegezegd.

Bij de vorige groep vrijwilligers heb ik al een aantal jaren achter elkaar de sprekersrol mogen invullen. En ik realiseer me dat ik dat ook al jaren daarvoor deed voor de groep dáárvoor, die ooit met de Nieuwjaarsduik is begonnen. De toenmalige stichting organiseerde de Nieuwjaarsduik in 2001 voor het eerst, onder de naam ‘cold turkey’. Eén duik is volgens mij  in al die jaren niet doorgegaan en dat was vanwege corona, maar een snelle rekensom leert me dat de aanstaande duik de 22e keer wordt dat ik er met de microfoon bij ben.

22. Best een aantal. En bovendien een symbolisch getal, in termen van carnaval. Want ook op dat vlak had ik laatst zo’n besefmoment. Ik bladerde door wat oude Klossen. De Klos is de carnavalskrant van D’n Dreumel en in de editie van 1996 kwam ik al een aantal stukjes van mijn hand tegen. Voor de komende Klos heb ik onlangs opnieuw mijn bijdrage ingeleverd. Ook hier even snel rekenen: voor de 29e keer.

Het gaat me eigenlijk helemaal niet zo om die getallen. In termen van een lang en gelukkig leven zou het fijn zijn als die aantallen de komende jaren alleen nog maar verder gaan oplopen. Dus waarom toch die gemengde gevoelens en die tanende vanzelfsprekendheid?

Ik realiseer me dat deze tijd van het jaar, zo vlak voor de jaarwisseling, er door meer mensen terug gekeken wordt op de voorbije periode. En ik zal zeker niet de enige zijn die dat met gemengde gevoelens doet. Nostalgisch én melancholisch. Bij de definities van deze twee termen lees ik een interessante conclusie:

‘Toch zijn beide emoties het bewijs dat je intens geleefd, gevoeld en ook geliefd hebt. In feite is het voelen van zowel melancholie als nostalgie de prijs van het leven. Als je deze emoties voelt, hoewel ze je soms pijn en verdriet bezorgen (meer in het geval van melancholie dan van nostalgie), onderdruk ze dan niet, maar druk ze uit. Probeer te achterhalen welke boodschap ze brengen en wat ze je proberen te vertellen. Hun boodschap zal een geschenk zijn voor je ziel. Wellicht ook interessant voor jou’

Zeker een interessante gedachte, merk ik. Ik moet op zoek naar de boodschap die erachter zit. Daar zal ik in 2024 eens actief werk van gaan maken. Maar eerst overmorgen nog een duik presenteren. Ik heb er weer zin in!

Is het hele leven eigenlijk niet een doorlopende nieuwjaarsduik…

Weemoed…

Een uitverkocht Cambrinus. Vanuit ’n plek in de verre hoek heb ik nog net uitzicht op de pianokruk en op pakweg twee octaven pianotoetsen in het midden van het klavier. Ik schat in dat ik zo Egbert prima kan zien spelen zometeen. Egbert Derix geeft een soloconcert. Het op één na laatste concert dat er in muziekcafé Cambrinus gegeven gaat worden. In het laatste seizoen. Ik heb het Jan bij een aantal vorige concerten al vaker horen vertellen. En ook nu weer is zijn introductie er een, waar weemoed doorheen klinkt.

Als je een café gaat beginnen, vertelt hij, krijg je tientallen adviezen hoe dat moet. “De helft van die adviezen hebben we op onze manier opgevolgd en de andere helft soms misschien wat eigenwijs naast ons neergelegd”. In een sfeervol mengsel van trots en melancholie gaat Jan nog even door. Het traditionele viltje, waar hij op het laatste moment nog altijd wat opschrijft, voordat hij een artiest aankondigt, trilt een beetje tussen zijn vingers. Als je met een café gaat stoppen, vertelt hij, blijken de adviezen daarover achterwege te blijven. Dat is iets dat je na 25 jaar helemaal zelf moet doen. En dat valt niet mee. Zeker niet wanneer het aftellen op een punt is beland, dat je bij de één na laatste bent…

Egbert zit al die tijd aan de vleugel. Tot zijn verrassing krijgt hij van Jan een antiek bierreclamebord, met de opdruk JAZZ, waaraan het woord ‘stout’ is toegevoegd. Uit 1929, als ik het goed onthouden heb. Die twee woorden, toen bedoeld om de biersmaak te omschrijven, staan nu, volgens Jan synoniem voor de muziek en een deel van Egbert’s karakter. Bovendien blijkt er voor het concert van Egbert geen poster te zijn gemaakt, zoals dat in de historie van het muziekcafé meestal wel het geval is. Geen halszaak, want het concert was in no-time uitverkocht.

Maar toch, een tweede cadeau volgt. Alsnog een poster met de aankondiging van het concert van Egbert. Passend in het betoog van Jan, die uitgebreid uit de doeken doet -je bent muziek-missionaris of je bent het niet- dat vanmiddag een dame uit Canada (who cares…) op de bühne had kunnen staan, maar dat tot Jan’s vreugde haar noodgedwongen afzegging eigenlijk maar één logische vervanger kende: Egbert Derix. En die zat klaar. Wachtend tot hij ‘stout’ zijn ‘jazz’ ten gehore mocht brengen.

Vanaf de eerste toetsaanslagen voelde ik de weemoed in de lucht. Bij elk nummer heb ik me afgevraagd, muziekleek als ik ben, wat de klanken nu precies bij me teweeg brachten. Eigen herinneringen uit vervlogen tijden. Dan, rondkijkend, de constatering van een uitverkochte zaal, die voor de één na laatste keer allemaal dezelfde kant op keken. En dezelfde kant op luisterden, als je dat zo kunt zeggen. Jarenlang heb ik de spreuk op het bord zien staan, dat je een muzikant nooit je rug moet toekeren omdat je oren dan verkeerd zitten. Vanmiddag heb ik de spreuk niet gelezen, maar zag en voelde ik het live.

We luisterden naar de voorbodes van de herinnering. Bij sommige passages maakte een milde droefheid zich van mij meester. De muziek liet mijmeren. De uitleg van Egbert bij de gespeelde nummers wakkerden de melancholie soms nog verder aan. Bijvoorbeeld door een muziektekst over nevel in januari. Dat riep herinneringen op aan zijn vader Jan, die een aantal jaren geleden overleden was in die maand. De herkenning, ongetwijfeld, bij zijn moeder en zijn broer.  Weemoed. Gedragen door gevleugelde klanken. Muziekvrienden genoten en één stel werd zelfs beloond voor hun in Cambrinus opgedane levenslange liefde.

Niet vreemd dat op het eind van het concert het applaus voor Egbert -die op indrukwekkende wijze zijn 61e (!) concert van de afgelopen 25 jaar in Cambrinus had afgerond- naadloos overging in een staande ovatie voor Jan en Henny. De weemoed die voor mijn gevoel al de hele middag in de lucht hing, vond zijn weg in de tranen van Henny. Jan stond op dat moment iets verder van me weg, maar ik weet bijna zeker dat de melancholie van de muziek ook hem tot op het bot geraakt heeft.

Weemoed dus. Een woord dat uit twee delen bestaat. ‘Wee’ als in pijn voelen bij een afscheid. Maar ook ‘moed’ als een drijvende kracht om door te gaan. Een ‘trip down memory lane’ hoorde ik iemand uit het publiek na afloop van het concert als verklaring geven voor zijn gevoelde emotie. Dat herkende ik. Maar het bevestigde mij ook in het besef dat herinneringen alleen maar dán ontstaan als er in het nu geleefd wordt. ‘C’est la vie’ rijmt best mooi op ‘melancholie’.

Misschien dat ik daar een andere keer iets over op papier zet. Maar nu alvast even dit. Met dank aan de muze, aan Egbert en aan Jan en Henny, waarmee ik zometeen voor één van de laatste keren in café Cambrinus een biertje ga drinken. Het mooie is, realiseer ik me tot slot, dat op al die andere plekken waar ik Jan en Henny straks nog ga tegenkomen, overal toch een beetje Cambrinus zal zijn. Dat geeft de burger moed. Weemoed voor even. Maar vooral moed voor het leven.