1 november: Lichtjesavond

Vorig jaar was ik er voor het eerst. Misschien ben ik toen gevraagd omdat ik er vaker heb gezeten. Bij de oude eik, vlakbij Landgoed de Gortmeule. De plek waar ik vaker gedachten beschrijf die ik daarna op verschillende manieren deel. Nu ben ik er weer, vroeg op een heldere novemberavond.

Het is zaterdagavond, 1 november. Ik wandel in een groep vanuit de Gortmeule naar de oude eik. Even daarvoor heeft eenieder rondom een knapperend `houtvuurtje een kaars ontstoken om een dierbare te herdenken. Zo lopen we over het pad naar de eik. Pascal van Landgoed de Gortmeule heeft het pad om de zoveel meter van sfeervol kaarslicht voorzien. 

Het is de lichtjesavond, die Toon Emonts samen met Anja Damhuis heeft georganiseerd. Toon, vanuit Lotgenoten Horst, en Anja vanuit Synthese. Samen zitten ze in de werkgroep Zingeving. De lichtjesavond is één van de activiteiten die zij organiseren. Zo’n dertigtal geïnteresseerden zijn aanwezig om met elkaar te herdenken.

We staan onder de brede takken van de oude eik. Al tweehonderd jaar biedt deze boom beschutting en rust. Een plek om even stil bij te staan. Of te gaan zitten. Het kruisbeeld en het bankje bij de eik vertellen ieder hun eigen verhaal. Een verhaal van geloof, van stilte en van herinnering. Maar net als de eik zelf, bieden ze ook een gevoel van aanwezigheid, van iets dat blijft, zelfs als zoveel andere dingen voorbijgaan.

Iedereen in de groep draagt zijn eigen verhaal mee, zijn eigen herinneringen, dierbare momenten met iemand die er niet meer is. En toch, hier onder deze boom, zijn we samen. Misschien is dat het troostende: weten dat je niet de enige bent. Er is ruimte om te delen, en er is ruimte om gewoon te zijn, zonder woorden als dat nodig is. Dit is een plek waar verleden en heden elkaar ontmoeten, waar steun gevonden kan worden in wat blijft, in elkaar, en in de kleine dingen die ons raken.

Bij deze eik mag ik mijn gedicht delen, dat past bij de wandeling die we samen lopen. Een wandeling waarbij je in gedachten ook samenloopt met degene die je moet missen. Die met jou samen liep toen hij of zij er nog was. Het gedicht is in zijn of haar naam geschreven, passend bij gelegenheden waar, door een samenloop van omstandigheden, samen herdenken aan de orde is en steun geeft.

Samenloop

de diagnose 
wordt gesteld
en dan ineens
is het een feit
een donderslag 
die met geweld
een einde maakt 
aan zekerheid

je lichaam 
laat je in de steek
al wat er is
dat raak je kwijt
is het een jaar 
of maar een week
je leven lijkt 
beperkt in tijd

de dag verandert 
in een nacht
in elke traan 
proef je het zout
maar ondanks alles 
put je kracht 
uit iedereen 
die van je houdt

jouw weg die 
loop je niet alleen
hoe moeilijk 
elke stap ook is
je komt er samen 
wel doorheen
omdat elke stap 
er eentje is

het vuur wordt 
met elkaar beleefd 
in elke vlam 
brandt iets van hoop
dat is wat je 
de ander geeft
dat is de kracht 
van samenloop

PS Pascal en Sandra, dankjewel voor de gastvrijheid! En Marion Vervoort, voor het spontane optreden.

Lichtjesavond…

Toen ik 1 november om ongeveer 18.30 uur thuis vertrok om naar Landgoed de Gortmeule te fietsen, hoorde ik de klokken van de Lambertuskerk luiden. De mis voor Allerheiligen begon. Toevallig had ik de aankondiging daarvoor gelezen in een facebookpost van deken Wilson Varela. Hij schreef daarin een mooie inleiding, waarin hij het onder andere had over de ‘eenvoudige houdingen van het hart: nederigheid, medeleven, zachtmoedigheid en zuiverheid.’ 

Bij het klokgelui in de donkere avond, op weg naar de Gortmeule, schoot me nog een gedeelte van zijn inleiding te binnen. Er stond nog iets van ‘We eren hen die ons zijn voorgegaan..’. Ik moest daaraan denken, op weg naar de Lichtjesavond. De avond was georganiseerd door Lotgenotenhorst.nl en Synthese en was bedoeld om nabestaanden samen hun geliefden te laten herdenken.  Boven verwachting hadden zich meer dan twintig personen aangemeld. 

Marius Janssen had me gevraagd om een bijdrage aan de avond te leveren. Hij en Toon Emonts zijn de dragende krachten van Lotgenotenhorst.nl. Wat zij doen, beschrijven ze prachtig op de homepage van hun site: ‘Fijn om er voor elkaar te zijn. Als vóór je kijken je bang maakt en als achter je kijken je triest maakt, kijk dan naast je, daar staan wij’. Die mooie volzin vertalen zij in het organiseren van wandelingen, groepsgesprekken en andere activiteiten, waarin het woord ‘samen’ steeds de rode draad vormt.

Zo ook de Lichtjesavond. Deze keer dus samen met Synthese, in de persoon van Anja Damhuis. Wat me deed besluiten om meteen ‘ja’ te zeggen, toen Marius me vroeg, was een onderdeel van hun programma, waarbij men naar de eeuwenoude eik zou wandelen. Of ik daar dan, als ik dat wilde, een korte tekst of een gedicht wilde voordragen. De eik. Geen onbekende plek voor mij. Bij daglicht, realiseerde ik me. Maar nu dus in de avond, met lichtjes. Ja, daar wilde ik graag mijn bijdrage aan leveren. 

En dus fietste ik gisteravond in de wat waterkoude donkere avondlucht naar de Gortmeule. Benieuwd naar hoe de avond zou gaan verlopen. Ter plekke trof ik Toon en Anja, en Pascal, de uitbater van de Gortmeule, buiten bij een knapperend houtvuurtje. Binnen zaten de eerste gasten al bij het warme haardvuur. Toen iedereen er was, gaf Anja uitleg over het programma van de avond.

Bij het vuurtje buiten kon iedereen een kaars aanmaken en de naam noemen van degene voor wie het lichtje bedoeld was. Daarna trok de stoet langzaam, met de kaarsen, in stilte naar de eik. Langs het pad had Pascal sfeervol lichtpotten neergezet ter markering. Onderweg bleven niet alle persoonlijke kaarsjes branden. Voor sommigen leek dat een kleine tegenvaller, maar ik dacht aan het gedicht dat ik voor de gelegenheid gemaakt had en vond het eigenlijk wel toepasselijk dat er wat kaarsen uitwaaiden…

Lichtjesavond…

wat nooit echt went
wordt samen waar
die eerste pas, het samen doen

het wordt herkend 
je ziet elkaar
hoe dat het was, ‘t gevoel van toen

het pad gelopen, 
naar de eik 
die boven kruis en bankje waakt

je mag weer hopen 
als je kijkt
naar alle stappen die je maakt

voor al wat jou
ooit overkwam
en misschien nooit zal overgaan

onthoud dan nou:
die éne vlam 
gaat altijd ook opnieuw weer aan…

Dit gedicht heb ik bij de eik voorgedragen. Voor een groep mensen met brandende en niet brandende kaarsen. En juist daardoor kreeg het gedicht nog meer de betekenis die ik er een paar dagen eerder in had gevoeld. In alle nederigheid accepteerde ik dat toeval. Ik hoopte dat het medeleven bij de aanwezigen over was gekomen. Daarna heb ik binnen bij de warme kachel nog met verschillende mensen gesproken. Voor zover ik zuiverheid en zachtmoedigheid kan definiëren, meende ik in die gesprekken daar wel aspecten van te herkennen.

Er zullen in de Lambertuskerk zeker ook kaarsen hebben gebrand. En wellicht zijn daar de begrippen ‘nederigheid’, ‘medeleven’, ‘zachtmoedigheid’ en ‘zuiverheid’ opnieuw aan de orde geweest, als ‘eenvoudige houdingen van het hart’. Bij de Gortmeule heb ik gisteravond die houdingen op mijn manier mogen ervaren, dankzij de aanwezigheid van de anderen. In alle eenvoud met elkaar.  Met kaarsen die uitgingen en weer werden aangemaakt. 

En… met zelfgebakken vlaai van Fien plus op het eind een oprecht pleidooi voor de zuiverheid van de natuur door Ton. Dus dank daarvoor, en dank aan Marius, Toon, Anja en Pascal en alle anderen die in het avonddonker op die mooie plek bij de Gortmeule hun licht hebben laten schijnen.