Tag: glimlach

Lies…

‘Lies nam zelfs afscheid met een glimlach’. Uit de verhalen van haar vier kinderen begreep ik dat die glimlach eigenlijk haar hele leven wel gekenmerkt had. Zaterdag 14 september was haar afscheidsdienst in het Peelmuseum in America. Ik mocht die dienst begeleiden en was bij de voorbereiding ervan betrokken. 

Die voorbereiding begon vier dagen daarvoor. Aan tafel in het huis waar Lies tot en met haar 92e jaar zelfstandig had gewoond. De laatste jaren weliswaar met hulp van haar kinderen, van haar buren en verschillende thuiszorginstanties, maar toch. Het was het huis dat haar man Noud destijds steen voor steen voor haar en hun gezin had gebouwd. Het huis waar ze vervolgens lang lief en leed hadden gedeeld. Het huis waar Lies, als een vanzelfsprekendheid, in haar eigen bed lag opgebaard.

Noud was dertien jaar eerder overleden. Een slag voor het gezin, maar Lies had met een bewonderenswaardige kracht haar leven weer opgepakt. En al snel was ook haar glimlach terug. Een lach die haar vier kinderen vanaf nu moesten gaan missen. Maar tegelijk een lach die na haar overlijden duidelijk een steun voor hen was. 

Het was mooi hoe aan die tafel de kinderen hun verhaal over hun moeder vertelden. Er klonk liefde doorheen. Liefde waarvan de diepte soms ook zichtbaar werd wanneer een herinnering hen tot tranen toe roerde. Ze vertelden over hoe Lies tot het laatst nog zelf blaadjes en afgewaaide takjes van het gazon plukte en naar de tuinkorf bracht. Over de toerritjes die ze met Lies maakten omdat ze daar zo van genoot, telkens weer. Vertrekkend vanaf de oprit liet ze al overduidelijk blijken hoe fijn ze het vond. ‘Ik geniet nou al’, zei ze dan.

Met de pakweg 100 foto’s die ik van haar kreeg, heb ik voor de afscheidsdienst vijf fotopresentaties gemaakt op muziek die Lies mooi vond. Foto’s van haar jongste jeugd tot aan foto’s die nog maar pas geleden waren gemaakt. Ik heb niet al die foto’s nog op het netvlies, maar op bijna alle foto’s was de glimlach van Lies te zien. 

Allevier haar kinderen deelden tijdens de dienst op een eigen manier hun herinneringen. Ook haar kleinzoon liet op een indrukwekkende manier horen wat Lies voor hem betekend had. Hij kreeg een spontaan applaus van het grote aantal aanwezigen. Men leefde mee met het verdriet en herkende de liefde. De broer van Lies had zijn bijdrage een titel meegegeven: Een goed mens is van ons heengegaan.

Het was een indrukwekkend afscheid. Losse, onverpakte bloemen sierden de kist van Lies. Het leek alsof ze in een tuin lag. Vóór en na de dienst zorgden de vrijwilligers van het Peelmuseum met veel inzet voor al het randgebeuren. Alles viel op z’n plek. Het was goed zoals het was. 


Een dag na de dienst fietste ik een grote ronde door de  regio. Ter hoogte van America fietste mij verrassend, maar alsof het zo moest zijn, de oudste zoon van Lies tegemoet. Hij vertelde dat hij een geïmproviseerd kruis had gemaakt dat hij zojuist geplaatst had bij het graf van Noud, waar Lies sinds gisteren ook bij lag. Opnieuw voelde ik de liefde van die actie. Hij had er zelfs twee ringen voor aan elkaar verbonden, vertelde hij trots. 

Ik besloot om ter plekke te gaan kijken. Duizend bloemen dekten het duograf toe. Ik zag het houten kruis en de verbonden ringen. Straks zou de grafsteen, waar al dertien jaar lang ook Lies haar naam in gegraveerd stond, het houten kruis gaan vervangen. Tot die tijd zou dit houten kruis ervoor zorgen dat iedereen kon zien dat Noud en Lies weer samen waren. Terwijl ik terugdacht aan een dag eerder, verscheen er een glimlach om mijn mond…

Lies,

oog voor al het mooie om je heen
gezien, gezin, gezongen en gezaaid
zijn wij nu zonder jou alleen
jouw blad is van de boom gewaaid

al dertien jaar je man gemist
toch plukte jij nog steeds je dag
en ook toen je wat minder wist
was er nog altijd steeds je lach

je hebt je leven vol geleefd
liefde gedeeld met al je kinderen
en hoeveel tranen het nu ook geeft
die liefde zal dus nooit verminderen

heb jij jouw Noud weer terug gezien?
toen jouw gezin dicht bij je stond?
met hem de hemel ingedanst misschien?
vandaar die glimlach om je mond?

elk blad dat van de bomen valt
elk takje op het gras
is vanaf nu herinnering
aan wie jij voor ons was

Nel

Altijd als ik haar tegenkwam, was er die vriendelijke glimlach. Een glimlach die helemaal van binnen kwam. Een glimlach, die misschien wel juist om die reden, ook daadwerkelijk bij je binnenkwam. En nu, op haar gedachtenisprentje, lacht ze iedereen weer toe. ‘Wish you were here’ van Pink Floyd was het openingslied bij de afscheidsdienst van Nel. Een gezongen wens die in zekere zin ook werkelijkheid was. Want in gedachten was ze er bij. Bij Joop, bij Bernie en Joep, bij Kees en bij heel veel anderen. Heel veel..

Mooie woorden werden er gesproken. Door Ron, die de dienst leidde. Hij vertelde over het gesprek met Joop. ‘Goh, Joop, bij Nel was het glas dus nooit halfleeg, maar altijd halfvol?’ En dat Joop’s stellige antwoord daarop was geweest, dat het glas van Nel altijd juist boordevol was gebleven. Ondanks haar ziekte, was zij in staat geweest om altijd vol van het leven te genieten. Haar positiviteit won het heel lang van de realiteit. Haar glimlach bleef haar kracht. Tot op het eind.

Het was een kracht, die haar dochter Bernie letterlijk in haar toespraak benoemde. Een kracht, die Nel ook had doorgegeven aan haar, vertelde ze. Het was de kracht van de liefde, die verbindend werkt. Hoe verbindend, werd duidelijk toen Bernie alle aanwezigen vroeg om te gaan staan. Daarna vroeg ze met een met tranen gevulde, maar zeer vastberaden stem of iedereen elkaar eens goed wilde vasthouden. Wilde omarmen. Iedereen ervoer de kracht die Bernie bedoelde. De kracht, die Nel haar had doorgegeven. De kracht van het er voor elkaar zijn.

Ik weet niet of buiten de aula alle aanwezigen ook gehoor gaven aan het verzoek van Bernie. Wel weet ik bijna zeker dat ze het minutenlange applaus gehoord hebben, dat er daarna vanuit de aula klonk. En waarschijnlijk hebben ze op de schermen ook gezien hoe Joop zijn dochter na haar prachtige toespraak innig omarmde. Ik kon door mijn eigen tranen van ontroering niet zien of Joep en Kees haar ook omarmden, maar ik vermoed van wel. Nel verbond hen en ze verbond ons.

Nog meer mooie muziek, foto’s en herinneringen werden gedeeld. Op het einde van de dienst bleek pas echt hoeveel mensen naar de afscheidsdienst waren gekomen. De stoet mensen die toen pas de aula binnenkwam om Nel de laatste eer te bewijzen, leek eindeloos. Jong en oud schuifelden aan Nel voorbij. Ieder met een eigen verbondenheid met haar of met Joop, Bernie, Joep of Kees. En daardoor ook in verbinding met elkaar. Juist op dat moment van afscheid, toch weer samen op weg naar de toekomst. Bewuster van de kracht van het leven, ook na de dood.

‘How i wish you were here’. Ik herinnerde me de hoes van de lp en zag in gedachten de doorzichtige oranje sjaal die door de wind, tussen bomen door, over een grasveld werd geblazen. Het schemerde al, toen ik naar buiten liep. Tussen de bomen van Boschhuizen door, liep ik over de kasseienpaadjes, naar waar mijn auto geparkeerd stond. Tussen de stenen groeide hier en daar het gras. Met de klanken van ‘Wish you were here’ nog in mijn hoofd, wist ik ineens van wie die doorzichtige oranje sjaal wel eens zou kunnen zijn. Van Nel en daarom sinds vandaag van iedereen. Op het kaartje zag ik Nel’s glimlach…

Nel
Voor Joop, Bernie en Joep, Kees
en voor iedereen die de glimlach van Nel van binnen voelt

Huub

‘The sun goes down’. Het nummer van Thin Lizzy stond prominent genoemd rechtsboven in de hoek van de overlijdensadvertentie, afgelopen woensdag in de Limburger. Ik las zijn naam en meteen zag ik hem voor me. Zijn lach en z’n pretogen als markante herkenningspunten in de herinnering die ik van hem heb. Huub. Achter zijn naam stond tussen haakjes nog: ‘vaan ’t Träpke’. Daaraan terugdenkend zag ik hem staan achter het buffet. In het beeld van die herinnering waren het precies diezelfde lach en dezelfde pretogen die opvielen. Zaterdagochtend hoorde ik dat hij er 10 jaar lang de zaak gerund had. Tijdens zijn afscheidsbijeenkomst in de Mèrthal, bleek dat zijn glimlach en z’n pretogen niet alleen in mijn herinnering onlosmakelijk met hem verbonden zijn. Integendeel.

‘The sun goes down’ was zaterdagochtend als welkomstlied voor Huub en alle aanwezigen te horen. Via spotify heb ik het opgezocht en ik luister er nu opnieuw naar. ‘But when all is said and done, the sun goes down’ hoor ik. De afscheidsbijeenkomst was in de Mèrthal, omdat elke andere locatie waarschijnlijk niet het aantal mensen had kunnen herbergen dat afscheid van hem kwam nemen. Huub vond het belangrijk dat iedereen na het afscheid ook nog een kop koffie of thee bleef drinken. De bijeenkomst was namelijk niet alleen bedoeld om verdriet te delen, maar vooral om het leven te vieren. Een mooie gedachte die Huub ons posthuum mee wilde geven. ‘He comes and goes… the sun goes down’.

Alle foto’s die op het grote scherm verschenen, lieten afwisselende maar ook confronterende beelden zien. Aan de ene kant zijn positieve kijk op het leven in allerlei facetten en aan de andere kant de steeds negatievere werkelijkheid die het leven hem de laatste jaren te bieden had. De behandelingen die hij zes jaar lang onderging vergden veel van hem. Lichamelijk teerde hij in. Op de ene foto nog rond en stralend in Gambia, gevolgd door een foto waar het verval en de aftakeling onmiskenbaar zichtbaar waren. Ik zag hoe de ziekte hem ouder had gemaakt dan hij was. Zijn glimlach werd wat vager. Maar in de verhalen hoorde ik dat tot aan z’n laatste dagen zijn ogen de twinkeling hadden behouden.

Een ontmoeting met Huub staat me nog goed bij. Het was in het ziekenhuis in Venlo. Ik was daar met m’n zus en hij was daar, gewoon omdat hij daar heel vaak was. Hij bleek toen al vier jaar ernstig ziek. Die ontmoeting is alweer twee jaar geleden. Ik herinner me zijn positieve levensinstelling. Misschien toen al wel onuitgesproken tegen beter weten in. Maar hij deed er alles voor om gezond te worden. Want hij was nog met zoveel dingen bezig. En hij wilde nog zoveel doen. Voor de achttiende keer naar Gambia gaan bijvoorbeeld. Medisch gezien een enorme uitdaging. Maar hij wilde daar wel voor gaan. Het leek hem energie te geven. En weer zie ik zijn pretogen en die glimlach voor me.

Zijn nichtje Kim sprak namens de andere neven en nichten. Met ontroering in haar stem vertelde zij over haar ervaring met Huub tijdens zijn laatste dagen in het hospice. Zijn glimlach en zijn pretogen zou ze nooit meer vergeten, vertelde ze. Voordat ze weer plaatsnam tussen de andere neven en nichten, knuffelde ze Marian stevig. Vanaf de plek waar ik zat, zag ik vervolgens aan de lichaamstaal van Kim dat elke andere herinnering die daarna over Huub werd gedeeld, bij haar steeds momenten van herkenning opriep. Bijvoorbeeld bij de emotionele toespraak van een bestuurslid van de stichting CASA-Gambia. Een stichting waar Huub, aan het begin van zijn ziekte, spontaan zijn medewerking aan had toegezegd.

Na afloop, bij de koffie, kwam de afgevaardigde van CASA-Gambia een moment aan de tafel staan. Ze vertelde hoe Huub haar destijds spontaan had aangeboden iets voor Gambia te willen betekenen. Hij was zelf al 17 keer in het land geweest en deelde de passie van de stichting om de inwoners van dat land te helpen. Vanaf dat moment was een indrukwekkende samenwerking ontstaan. Niet vreemd dat Huub nog graag een keer naar Gambia had willen gaan. Een wens die door zijn ziekte helaas niet te vervullen bleek. Maar zijn drive om iets voor het land en haar inwoners te betekenen, bleef tot het allerlaatst en oversteeg zelfs zijn afscheid.

HuubIn gedachten was hij er bij toen ik bij de koffie voor het eerst kennis maakte met de mensen achter de Gambia-stichting. Ter nagedachtenis aan Huub wil ik daarom dit ‘in memoriam’ besluiten met het noemen van de website van de stichting die Gambia in woord en daad blijft ondersteunen: www.casa-gambia.org. Op de foto’s die daarover zaterdagochtend en -middag op de muziek van Thin Lizzy werden getoond waren het opnieuw zijn glimlach en pretogen die de constante factor vormden. Ik hoop dat alle achterblijvers troost putten uit die herinnering. Een herinnering die niet alleen glimt en lacht, maar ook zorgt voor een vervolg van al datgene waar Huub voor stond. Tijd gaat snel voorbij. De kracht van ogen die twinkelen is echter tijdloos. The sun goes down, maar dankzij mensen zoals Huub, gaat die ook altijd weer op.

Nog meer info over de stichting? Klik hier